TITEL : “De cliënt centraal, maar waar staat de mantelzorger? De plaats van mantelzorgondersteuning in zorgprogramma's.”

AUTEUR(S) : R. van Overbeek en S. Feith, Vilans. In opdracht van Mezzo. 2009.

In opdracht van Mezzo heeft Vilans een quickscan uitgevoerd om na te gaan welke plaats mantelzorg, mantelzorgers en mantelzorgondersteuning innemen in trajecten die gericht zijn op verbetering van de zorg aan mensen met dementie en Niet Aangeboren Hersenletsel, aan de hand van zorgprogramma’s en ketenzorg.

De quickscan is gestart met deskresearch, waarna gesprekken zijn gevoerd met Alzheimer Nederland en zijn vier regio’s geselecteerd. Bij de selectie is de voorkeur gegeven aan de regio’s die in hun programma’s extra aandacht hebben voor mantelzorgers. Daar is gesproken met coördinatoren van regionale zorgprogramma’s.

Als gekeken wordt naar de plaats die mantelzorgondersteuning inneemt in zorgprogramma’s, dan wordt die ondersteuning vooral gezien in het licht van de mantelzorger als (mede)zorgverlener. Oplossingen in de zorg aan mensen met dementie en NAH liggen meestal in het verlengde van de problematiek van de cliënt, en niet van de problemen die de mantelzorger zelf ervaart. Respijtzorg die geboden wordt, sluit niet altijd aan bij de behoeften van de mantelzorger. Zorgprogramma’s zijn in de eerste plaats op verbetering van de professionele zorg, meer ketenzorg en meer samenwerking gericht en minder op het ontwikkelen van nieuwe voorzieningen of activiteiten. In alle onderzochte regio’s is een casemanager of zorgcoördinator aangesteld. Zij hebben als expliciet doel meegekregen het gehele cliëntsysteem te begeleiden. Het blijkt dat mantelzorgers de begeleiding van de casemanager als zeer ondersteunend ervaren. De afstemming tussen de betrokken organisaties en de casemanagers verloopt nog vlekkeloos. Een veel gehoorde behoefte is dat de casemanager al in het begin inzetbaar is, bij het optreden van het niet-pluisgevoel, en diens begeleiding te laten doorlopen tot in de eerste fase van het verblijf in het
verpleeg- of verzorgingshuis.