onderzoeken ::: kwaliteit van de zorg ::: vrijheid in de zorg
Vrijheid in de zorg

In de instellingen voor ouderenzorg zijn jarenlang vrijheidsbeperkende maatregelen toegepast, onder de noemer dat het nodig was voor de veiligheid van de bewoner met dementie. Bewoners worden met onrustbanden, de zogenaamde Zweedse banden, in hun bed of (rol)stoel vastgemaakt. Ook wordt er bijvoorbeeld een tafelblad op de rolstoel gemonteerd, worden bedhekken vastgezet of gebruikt men andere hulpmiddelen of sterke kalmerende medicatie. Al deze interventies zijn bedoeld om te voorkomen dat onrustige of verwarde betrokkenen gaan dwalen of kunnen vallen en worden ook wel fixeren genoemd. De wet die op fixeren betrekking heeft, is de Wet BOPZ. Deze wet geeft aan onder welke voorwaarden middelen en maatregelen mogen worden ingezet en welke vormen hier onder vallen, fixatie is daar één van. Fixatie is een specifieke vorm van vrijheidsbeperking omdat het de bewoner in zijn fysieke vrijheid beperkt en hij deze beperking zelf niet kan opheffen. Redenen voor fixatie zijn bijvoorbeeld: bescherming van de bewoner zelf, bescherming van de omgeving, op verzoek van familie, te weinig toezicht op de afdeling, te weinig activiteiten, gedragsproblematiek, sterke onrust en standaardregels binnen een instelling. In toenemende mate is er echter aandacht gekomen voor de negatieve effecten van vrijheidsbeperkende interventies. Het gebruik van de Zweedse band bijvoorbeeld kan leiden tot ernstige lichamelijke en psychische schade en een toename van probleemgedrag. Gelukkig zijn er steeds meer instellingen die hun beleid veranderen en overgaan op alternatieven. Er is een streven om het aantal fixaties zo snel mogelijk terug te dringen. De Inspectie voor de Gezondheidszorg stelde in 2008 dat eind 2011 het gebruik van de Zweedse band sterk moet zijn gereduceerd. Er moet dus gezocht worden naar een goed en veilig alternatief voor deze maatregelen. Een goede multidisciplinaire afstemming en voorbereiding van de medewerkers en de familieleden is hierbij wel noodzakelijk om het te laten slagen.