TITEL : “Effects of Community Occupational Therapy on Quality of Life, Mood, and Health Status in Dementia Patients and Their Caregivers: A Randomized Controlled Trial.”

AUTEUR(S) : M.J.L. Graff, M.J.M. Vernooij-Dassen, M. Thijssen, J. Dekker, W.H.L. Hoefnagels en M.G.M. Olde-Rikkert. Alzheimercentrum Nijmegen, Universitair Medisch Centrum Nijmegen en EMGO/VUmc. 2007.

Deze studie heeft onderzocht in welke mate ergotherapie bij thuiswonende mensen met dementie en hun mantelzorgers bijdraagt aan hun kwaliteit van leven, hun stemming en hun gezondheid. Daarnaast heeft het de invloed bestudeerd op het competentiegevoel en het gevoel van controle van de mantelzorger.

De aanpak is gebaseerd op het ergotherapie programma EDOMAH, het “family support model”  van Bengtson en Kuypers en het Model of Human Occupation van Kielhofner. Door de ergotherapeut wordt de mantelzorger voorgelicht over de gevolgen van dementie voor het dagelijks leven. Daarnaast worden mensen met dementie en hun mantelzorgers getraind, en wordt door middel van coaching gestreefd naar verandering in hun gedrag en cognities, om de zelfredzaamheid van hun naaste te vergroten en te behouden, de sociale participatie van hun naaste te stimuleren, hun eigen autonomie en participatie te bewaren en zo van beiden de kwaliteit van leven en de gezondheid te bevorderen. Compensatie-strategieën worden aangeleerd om dagelijkse handelingen aan te passen aan de mogelijkheden van de cliënt. Ook wordt de omgeving aangepast aan de cognitieve beperkingen van de cliënt. Daarnaast wordt er gewerkt aan het vergroten van de probleemoplossende vaardigheden en aanpassingsstrategieën van de mantelzorger en wordt deze ondersteund met behulp van praktische adviezen.
Er hebben 114 deelnemersparen aan het hele traject meegedaan; thuiswonende mensen van 65 jaar en ouder, met beginnende of matige dementie en hun mantelzorgers. Zij werden willekeurig verdeeld over een interventiegroep en een controle groep. De deelnemers uit de interventiegroep kregen 10 sessies ergotherapie bij hen thuis, verdeeld over vijf weken. Er waren drie meetmomenten; aan het begin van de studie, na 6 weken en na 12 weken.

Ergotherapie kan mensen met dementie helpen om dagelijkse handelingen weer uit te kunnen voeren, hierdoor wordt het zelfvertrouwen en de onafhankelijkheid vergroot. Daarnaast kan de betrokkene met dementie meer deelnemen aan sociale activiteiten en stijgt het competentiegevoel van de mantelzorger waardoor de zorg voor zijn naast als minder belastend wordt ervaren. Door de ergotherapeut wordt de mantelzorger voorgelicht over de gevolgen van dementie. Daarnaast worden ze getraind om dysfunctionele opvattingen over het gedrag van de naaste met dementie en eisen aan zichzelf aan te passen, om de zelfredzaamheid van hun naaste te vergroten en te behouden, de sociale participatie van hun naaste te stimuleren, hun eigen autonomie en participatie te bewaren en zo van beiden de kwaliteit van leven en de gezondheid te bevorderen. Compensatie-strategieën werden aangeleerd om dagelijkse handelingen aan te passen aan de mogelijkheden van de cliënt. Ook werd de omgeving aangepast aan de cognitieve beperking van de cliënt. Daarnaast werd er gewerkt aan vaardigheden van de mantelzorger in ondersteunende, probleemoplossende en aanpassingsstrategieën.
Zes weken na de start van het programma waren er al duidelijke significante verbeteringen te zien bij de mensen met dementie en bij hun mantelzorgers die ergotherapie ontvingen. De effectiviteit werd aangetoond voor  het verbeteren van het dagelijks functioneren van de oudere met dementie en het vergroten van het gevoel van competentie van de mantelzorger. Ook werd de effectiviteit aangetoond  op de  algehele gezondheid, stemming, positief gevoel, zelfvertrouwen, en algehele kwaliteit van leven bij allebei en het gevoel van controle bij mantelzorgers. Na twaalf weken waren de verschillen tussen de deelnemers in de controlegroep en de deelnemers in de interventiegroep duidelijk aanwezig. De uitkomsten van de cliënten en hun mantelzorgers die ergotherapie hadden ontvangen waren nog steeds veel beter dan de groep die dit niet had ontvangen.
Concluderend kan worden gesteld dat deze ergotherapeutische interventie bij thuiswonende mensen met dementie en hun mantelzorgers zeer effectief is en een forse verbetering oplevert van de kwaliteit van leven van zowel de persoon met dementie als de mantelzorger. Dit komt waarschijnlijk door de gerichte training op specifieke vaardigheden van de mantelzorger en de zorg op maat voor zowel de oudere met dementie als zijn mantelzorger. De aandacht voor wat de persoon met dementie nog wel kan is bepalend voor deze benadering.

Voor meer informatie en vragen: M.Graff@iq.umc.nl