TITEL : “Evaluatieonderzoek naar de kwaliteit van de huisvesting van kleinschalige woonvormen voor ouderen met dementie. Eindrapportage.”

AUTEUR(S) : H.M.J.A. van Liempd, E.K. Hoekstra, J.M. Jans, L.S. Huibers en C.J. van Oel. Vilans, AKTA, TU Delft. 2009.

Dit rapport beschrijft het onderzoek naar de fysieke omgeving van kleinschalige woonvormen. Er is bestudeerd welke ruimtelijke aspecten, zoals ligging, vormgeving en indeling bijdragen aan het welzijn van de bewoners met dementie.

Gedurende twee jaar is er onderzoek verricht bij 15 kleinschalige woonvormen. Ruimtelijke en bouwkundige kenmerken van de woning en woonomgeving, kenmerken van 190 bewoners en de beoordelingen van 128 medewerkers en 141 familieleden zijn geëvalueerd en geanalyseerd.

Een levendige woonomgeving is belangrijk voor zowel bewoner als familie; uitzicht op een levendige straat leidt tot meer tevredenheid en activiteit bij bewoners, maar soms ook tot meer agitatie. Winkels op loopafstand zorgen er niet voor dat bewoners deze meer gebruiken, wel komt er vaker bezoek. De voordeur vormt soms een bron van agitatie: als deze deur op slot zit en vanuit de woonkamer zichtbaar is. Als daarentegen bewoners de deur zelf kunnen opendoen, beïnvloedt dit het welbevinden positief. Bij de ontwikkeling van een nieuwe kleinschalige woning zou men dan ook moeten kiezen: een voordeur die door de bewoner te openen is of de deur uit zicht plaatsen of camoufleren. Er lijkt geen sterke relatie tussen oriëntatie en indeling van de woning, wel geldt hier: hoe kleiner hoe beter. Variatie in vloerafwerking (dus verschillen tussen woonkamer, gang en slaapkamer) verbetert de oriëntatie wel, evenals contrastwerking en voldoende licht.
De helft van de bewoners komt minder dan één keer per week buiten en 83% alleen met begeleiding. In ruim de helft van de woningen kunnen bewoners niet zelfstandig naar buiten. Waar ze dat wel kunnen gaan bewoners niet alleen vaker zelf naar buiten, ook het bezoek neemt toe. De keuken ligt altijd bij of in de woonkamer, 75% van de bewoners is echter zelden of nooit betrokken bij het voorbereiden van de maaltijd. In grootschalige complexen en in woningen gekoppeld aan de moederlocatie, worden bewoners hier het minst bij betrokken. Een huiselijke en herkenbare inrichting van de woonkamer met persoonlijke spullen en visuele prikkels hangen positief samen met welbevinden en cognitie. Wanneer de woonkamer kleiner wordt heeft dit consequenties voor de inrichtingsmogelijkheden; minder zit- en eetplekken en minder huiselijkheid in de inrichting. Ook een ruime en persoonlijke eigen kamer is belangrijk voor bewoners. De badkamer wordt soms gedeeld door een aantal bewoners; dit lijkt niet zo'n probleem. Het valt wel op dat de badkamers vrijwel altijd zeer steriel en functioneel ogen; dit veranderen kan de ruimte prettig en rustgevend maken.
Concluderend geeft dit onderzoek meerdere aanwijzingen dat de fysieke omgeving heel belangrijk is voor mensen met dementie en hun welzijn en functioneren sterk beïnvloedt. Het rapport geeft tevens aanbevelingen per thema.