TITEL : “Mijn handen aan dit bed. Werk, zelfbeeld, heroïek en motivatie van zorgdragers in het verpleeghuis.”

AUTEUR(S) : F. Weidema, Doctoraalscriptie Universiteit voor Humanistiek, Utrecht. 2007.

Dit onderzoek werpt licht op de motivatie en volharding van laag opgeleide zorgverleners – hier aangeduid als zorgdragers – in het verpleeghuis. Wat drijft hen; waar halen ze hun inspiratie vandaan, wat houdt hen staande? Hoe houden ze het vol? Deze vragen worden in dit onderzoek belicht in relatie tot het zelfbeeld van de zorgdragers. Door de motivatie van professionele zorgdragers in relatie tot hun normatieve zelfbeeld te onderzoeken, verkent de auteur de door de zorgdrager zelf ervaren kwaliteit van de door hen verleende zorg.

Aan de uitgebreide literatuurstudie en theorievorming is een empirisch onderdeel gekoppeld, waarin de onderzoekster op basis van de 'zelfconfrontatiemethode' een gesprek heeft gevoerd met 16 verzorgenden in 3 verschillende verpleeghuizen. Ook is er drie dagen participerende observatie gedaan.

Zorgdragers in het verpleeghuis zijn sterk betrokken bij de zorgontvangers waar zij verantwoordelijk voor zijn. Daarbij spelen emancipatoire elementen (optreden als advocaat voor de mensen, opkomen voor de belangen van de bewoners etc.) regelmatig een motiverende rol. In termen van het zelfbeeld: de zorgdragers voelen zich nodig. In de tweede plaats blijkt dat de motivatie van de zorgdragers gevoed wordt wanneer zij de lichamelijke zorg voor bewoners verweven met existentiële componenten van zorg (troost bieden, raad geven, verdragen o.a.). Hierdoor krijgt de zorgverlening een eigen individuele kleur en betekenis voor de zorgdrager, waardoor de zorg én de relatie persoonlijk en uniek wordt. Zorgdragers vatten dat onder het begrip ‘aandacht hebben voor de bewoner’. ‘Handen aan het bed’ wordt hier: Mijn handen aan dit bed: het doet ertoe dat ik hier sta. In deze verpersoonlijking van de zorg op microniveau ligt een belangrijke motivationele factor voor de zorgdrager.
De auteur benadrukt op basis van de kwalitatieve bevindingen het belang van de unieke vormgeving van de relatie tussen zorgdrager en –ontvanger. Luid applaus (bv ‘medewerker van de maand’) roept ongemak op en draagt niet perse bij tot motivatie. Echter, de erkenning van het unieke is onmiddellijk motiverend. Omdat de existentiële component niet opgenomen staat in de taakfunctieomschrijving van de zorgdragers, is erkenning op andere manieren een aanbeveling waard. De erkenning zit in kleine blijken van dankbaarheid binnen de relatie: een bewoner die de zorgdrager even in de hand knijpt als blijk van betekenisvol contact, een bewoner die een bijnaam speciaal voor die ene zuster heeft…
Reflectie op, en uitwisseling van goede ervaringen in de zorg in kleiner verband (op afdelings- of instellingsniveau) zijn andere vormen van erkennen van het unieke (en dus het motiveren van de zorgdragers). Bijvoorbeeld via Moreel Beraad of in de vorm van een jaarlijkse bloemlezing van momenten van goede zorg. Hiermee consolideren teams motiverende en inspirerende verhalen uit de praktijk, waardoor deze behouden blijven als bron van motivatie binnen de eigen werkpraktijk.

Voor meer informatie en vragen over dit onderzoek: F.Weidema@ggnet.nl