TITEL : “Dementiediagnostiek bij oudere migranten op de geheugenpolikliniek: obstakels en oplossingen.”

AUTEUR(S) : M. Goudsmit, J.L. Parlevliet, J.P.C.M. van Campen en B. Schmand. Academisch Medisch Centrum Amsterdam, Universiteit van Amsterdam, Slotervaartziekenhuis Amsterdam. 2011.

Bij geheugenpoliklinieken krijgen professionals steeds meer te maken met oudere migranten. Dit zal de komende jaren alleen nog maar meer worden. Professionals die in deze centra werken zijn echter onvoldoende voorbereid op deze groeiende groep patiënten van niet-westerse afkomst. Zij komen dan ook veel obstakels tegen bij het stellen van de juiste diagnose. In dit artikel worden obstakels in verschillende fasen van het proces beschreven en aanbevelingen gedaan voor het verbeteren van de interculturele communicatie, (neuropsychologische) testdiagnostiek en zorgadviezen in de praktijk.

Bij de gewone dementiescreening kan de cognitieve status van met name Turkse en Marokkaanse ouderen moeilijk vast te stellen zijn omdat ze de taal slecht spreken en vaak laag opgeleid en analfabeet zijn. Er is een Cross Culturele Dementiescreening, CCD, ontwikkeld die helpt bij cognitieve dementiescreening van oudere migranten. Dit screeningsinstrument wordt uitvoerig getest in een grootschalige studie, de SYMBOL-studie. De CCD en aanvullende vragenlijsten worden afgenomen bij 3000 oudere migranten. Hierbij worden gegevens verzameld om de CCD te normeren, worden zorggebruik en zorgbehoefte in kaart gebracht en wordt de prevalentie van dementie bij oudere migranten vastgesteld. Dit is een artikel van de betrokken onderzoekers. 

Uit de praktijk blijkt dat het proces van aanmelding, ziektediagnostiek en zorgdiagnostiek bij oudere migranten van Turkse en Marokkaanse afkomst in een aantal opzichten anders verloopt dan bij ouderen van Nederlandse afkomst. Er wordt vermoed dat er maar een klein deel op de geheugenpoli terecht komt. In het gesprek en de testen voor diagnostiek spelen taalbarrières, cultuurverschillen, laag opleidingsniveau en analfabetisme een rol. In een ander onderdeel van de dementiescreening, de zorgdiagnostiek, spelen beperkte kennis over dementie, schaamte, zorgverwachtingen en onbekendheid met het Nederlandse zorgstelsel een belangrijke rol. Om deze groepen beter te bereiken, diagnosticeren en ondersteunen, is het noodzakelijk dat professionals werkzaam bij geheugenpoli's interculturele kennis en competenties ontwikkelen, zonder te generaliseren.
Het informele circuit in de eigen gemeenschap speelt een grote rol bij veel oudere migranten, het is daarom aan te bevelen om daar voorlichting te geven over dementie en mogelijkheden voor hulp. Als iemand eenmaal is aangemeld, is het opbouwen van een vertrouwensband heel belangrijk. Een tolk zou in de meeste gevallen heel goed zijn, maar de vergoeding daarvan wordt vanaf 2012 afgeschaft dus het is de vraag of dit nog haalbaar is. Heel duidelijke communicatie en extra uitleg zijn van belang, het kan verstandig zijn om het vertelde nog na te vragen om zeker te weten of de betrokkene het begrepen heeft.
Ook bij de inventarisatie van de zorgbehoefte van de persoon met dementie en zijn mantelzorgers is kennis en sensitiviteit voor culturele aspecten van belang. Op deze wijze kunnen ook oudere migranten met dementie en hun naasten beter worden bereikt en ondersteund, ook in een vroeger stadium.

Voor meer informatie en vragen over de ontwikkeling van de Cross Culturele Screeningstest: miriamgoudsmit@gmail.com
Voor vragen en informatie over het SYMBOL-onderzoek: o.uysal@amc.uva.nl